Zjawisko rotacji pracowników budzi mieszane uczucia. Z jednej strony stanowi szansę – gdyby nie ono, firmy miałyby trudności z pozyskiwaniem doświadczonych specjalistów. Z drugiej jednak odejście pracownika, który przez lata rozwijał swoje kompetencje i wnosił wartość do organizacji, to niewątpliwa strata. Jak wygląda rotacja pracowników w Polsce? Ilu pracowników zmienia pracodawcę i w jakich zawodach najczęściej to się dzieje? Czy częściej odchodzą kobiety, czy mężczyźni? Na te i inne pytania odpowiemy w pierwszej części niniejszego artykułu. W drugiej przyjrzymy się sposobom na zmniejszenie rotacji oraz sprawdzimy, jaki wpływ na lojalność pracowników ma lean management. Zapraszamy do lektury!

Rotacja pracowników – co to właściwie jest?

Można intuicyjnie domyślić się, czym jest rotacja pracowników, ale dla porządku warto podać krótką definicję – to proces wymiany zatrudnionych w firmie, w którym jedni pracownicy odchodzą, a na ich miejsce trzeba znaleźć nowych.

Istnieje kilka rodzajów rotacji:

• Rotacja pożądana – dotyczy sytuacji, gdy odchodzi nieefektywny pracownik, który nie ma odpowiednich kwalifikacji i nie przynosi firmie korzyści.
• Rotacja niepożądana – zachodzi wtedy, gdy firmę opuszczają specjaliści, wysoko wykwalifikowani pracownicy i osoby dobrze wykonujące swoją pracę.
• Rotacja dobrowolna – ma miejsce, gdy pracownik sam podejmuje decyzję o odejściu.
• Rotacja wymuszona – następuje wtedy, gdy firma zmniejsza liczbę zatrudnionych, np. w celu ograniczenia strat.

Niepożądanej rotacji można czasem uniknąć, spełniając oczekiwania pracownika, który rozważa opuszczenie przedsiębiorstwa [1].

Kto najczęściej zmienia pracę? 

Firma Randstad opublikowała w lutym 2025 roku kolejną edycję raportu „Monitor Rynku Pracy” [2]. Publikacja ta przedstawia wyniki badań przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie osób zatrudnionych w Polsce. Ankiety zostały przeprowadzone w listopadzie 2024 roku, a udział w nich wzięło 1000 respondentów.

Z raportu wynika, że w ciągu ostatnich sześciu miesięcy 20% badanych zmieniło pracodawcę. Kto częściej decydował się na ten krok? Okazuje się, że kobiety (23%) zmieniały pracę częściej niż mężczyźni (17%).

Badanie pokazuje również, że młodsze osoby chętniej podejmowały decyzję o zmianie pracy niż starsze. W najmłodszej grupie wiekowej 30% respondentów zmieniło zatrudnienie. Rotacja była także wyższa wśród osób z wykształceniem podstawowym (25%) niż w grupie osób z wykształceniem średnim (21%) i wyższym (15%).

Ponadto pracownicy zatrudnieni na czas określony zmieniali pracę znacznie częściej (43%) niż ci, którzy mieli umowę na czas nieokreślony (8%).

Jeśli chodzi o poziom stanowiska, pracodawcę zmieniło 43% inżynierów, 30% kierowców oraz 26% mistrzów i brygadzistów. Również ponad jedna czwarta sprzedawców i kasjerów zdecydowała się na zmianę zatrudnienia, podobnie jak 24% niewykwalifikowanych pracowników fizycznych.

Dlaczego ludzie zmieniają pracodawcę? 

We wspomnianym raporcie [2] zapytano również o powody zmiany pracy. Najczęściej wskazywaną przyczyną było niezadowolenie z pracodawcy. Na kolejnych miejscach znalazły się takie czynniki jak: chęć rozwoju zawodowego, korzystniejsza forma zatrudnienia u nowego pracodawcy oraz wyższe wynagrodzenie.

Część pracowników zmieniała pracę z powodu znużenia dotychczasowym zajęciem, a inni zostali zwolnieni. Wśród wskazywanych powodów pojawiały się także przyczyny osobiste oraz chęć uzyskania lepszych benefitów w nowej firmie.

Ponadto Monitor Rynku Pracy wskazuje na rosnące niezadowolenie z pracy, które może skłaniać pracowników do poszukiwania nowego zatrudnienia. Co więcej, wśród polskich pracowników widać stosunkowo wysoką gotowość do zmiany pracodawcy. Choć tylko 8% aktywnie poszukuje nowej pracy, aż 49% przegląda oferty, mimo że nie angażuje się w proces rekrutacji w pełni. W jakich zawodach ta gotowość jest najwyższa? Najczęściej zmianę pracy rozważają kierowcy, sprzedawcy, pracownicy niewykwalifikowani oraz przedstawiciele top managementu.

(Chcesz wiedzieć więcej o rynku pracy, przeczytaj cały raport tutaj). 

Wskaźnik rotacji pracowników, czyli jak zmierzyć odejścia 

Wskaźnik rotacji pracowników to miara określająca, jak często pracownicy opuszczają firmę w danym okresie. Oblicza się go, dzieląc liczbę osób, które odeszły w ciągu roku, przez średnią liczbę zatrudnionych w tym samym czasie, a następnie mnożąc wynik przez 100, aby uzyskać wartość procentową.

Jak obliczyć rotację — przykład 

Załóżmy, że w danej firmie w ciągu roku odeszło 25 pracowników, a średnia liczba zatrudnionych w tym okresie wynosiła 200 osób. Wskaźnik rotacji obliczamy następująco:

(25 ÷ 200) × 100 = 12,5%

Oznacza to, że w ciągu roku 12,5% pracowników opuściło firmę.

Wysoki wskaźnik rotacji może sygnalizować problemy związane z warunkami pracy, wynagrodzeniem lub kulturą organizacyjną, natomiast niski może świadczyć o stabilności i satysfakcji pracowników. Regularne monitorowanie tego wskaźnika pozwala firmom na szybką reakcję i wdrażanie strategii ograniczających rotację.

Dlaczego warto unikać rotacji pracowników? 

Warto przede wszystkim unikać niepożądanych zmian pracy, czyli sytuacji, w której dobrze oceniany i rzetelny pracownik postanawia odejść z firmy. Czasami jest to nawet odejście kluczowego specjalisty, który posiada cenną wiedzę i umiejętności. Brak takiej osoby może prowadzić do czasowego, a w skrajnych przypadkach nawet trwałego, pogorszenia produkcji lub jakości świadczonych usług.

Oczywiście, dobrze zorganizowana baza wiedzy, odpowiednie szkolenia oraz kontrola matrycy kompetencji mogą znacząco ograniczyć ryzyko negatywnych skutków, jednak wiąże się to z kosztami – zarówno finansowymi, jak i społecznymi (np. spadek morale zespołu).

Kolejnym wyzwaniem jest znalezienie nowej osoby. Koszty rekrutacji stale rosną – publikacja ogłoszenia na najpopularniejszych portalach dla osób szukających pracy to wydatek od 200 zł do 1600 zł za jedno ogłoszenie na około 30 dni. Kwota zależy od zasięgu strony oraz stanowiska, na które poszukujemy pracownika. Ogólna zasada jest taka, że im lepiej płatne stanowisko, tym wyższy koszt publikacji.

Ale to nie wszystko. Po znalezieniu nowego pracownika pojawiają się kolejne wydatki – związane ze szkoleniem, wdrożeniem i pierwszymi dniami pracy, kiedy to nowa osoba zazwyczaj wykonuje mniej obowiązków i dopiero wdraża się w organizację.

Najczęstsze sposoby na ograniczenie niepożądanej rotacji

Co można zrobić, aby zapobiec odchodzeniu wykwalifikowanych pracowników? Istnieje kilka metod, które pomagają w opanowaniu nadmiernej rotacji. Najpierw przedstawimy ogólne rozwiązania, a w kolejnym paragrafie przyjrzymy się perspektywie lean management.

Dlaczego pracownicy odchodzą?

To pierwsze pytanie, na które należy znaleźć odpowiedź. Pomocnym narzędziem może być prosta ankieta, którą każdy odchodzący pracownik wypełnia w ostatnich dniach pracy. Może ona zawierać tylko jedno pytanie:

• Dlaczego odchodzisz z firmy?

Można oczywiście dodać listę odpowiedzi do wyboru, ale warto także pozostawić miejsce na swobodną odpowiedź. Ważne jest, aby umożliwić wybranie więcej niż jednej przyczyny, ponieważ często decyzja o odejściu wynika z kilku czynników jednocześnie.

Znajomość przyczyn rotacji pozwala na wdrożenie skutecznych działań zaradczych, stworzenie programów poprawiających warunki pracy oraz zwiększenie satysfakcji pracowników.

Trzymaj rękę na pulsie

Prowadzenie biznesu bywa wyczerpujące. Prezesi i kadra zarządzająca mogą czasem chcieć odpocząć i odpuścić, zwłaszcza gdy firma działa sprawnie. Oczywiście delegowanie obowiązków i zwiększanie decyzyjności pracowników to dobre praktyki, ale zarząd zawsze powinien monitorować sytuację na rynku pracy.

Warto mieć świadomość:

• Jakie nowe firmy powstają w okolicy?
• Jakie są aktualne wynagrodzenia na poszczególnych stanowiskach?
• Co jest naprawdę ważne dla pracowników, a co jest tylko marketingowym chwytem firm oferujących benefity?

Dobrym rozwiązaniem jest śledzenie raportów płacowych, analizowanie konkurencji oraz czytanie branżowych publikacji. Można także mierzyć poziom zaangażowania i lojalności pracowników – krótkie, anonimowe ankiety pozwolą zidentyfikować problemy i zareagować, zanim sytuacja stanie się poważna.

Zadbaj o atmosferę

Atmosfera w pracy ma ogromne znaczenie – badania pokazują, że kiedy ludzie lubią swoje miejsce pracy, rzadziej podejmują ryzyko zmiany, nawet jeśli inna oferta wiąże się z wyższym wynagrodzeniem.

Istotne jest także, aby stworzyć środowisko sprzyjające otwartości – takie, w którym pracownicy mogą swobodnie zgłaszać swoje problemy i wątpliwości. Jeśli pracownik może porozmawiać o swoim niezadowoleniu lub myślach o zmianie pracy, firma ma szansę szybko zareagować i zapobiec niepożądanej rotacji.

Popraw zaangażowanie

Niskie zaangażowanie zespołu może prowadzić do frustracji. Niektórzy pracownicy odchodzą nie dlatego, że nie lubią swojej pracy, ale dlatego, że czują, iż tylko oni dają z siebie 100%, podczas gdy inni nie angażują się w takim samym stopniu.

Jak można temu zaradzić? Kluczowe są trzy obszary:

• Rozwój kariery – możliwość nauki, awansu oraz wsparcie w zarządzaniu umiejętnościami.
• Identyfikacja z organizacją – poczucie, że jest się ważną częścią firmy, duma z pracy oraz większy udział w podejmowaniu decyzji.
• Środowisko pracy – przyjazna atmosfera, konkurencyjne wynagrodzenie i zachęcanie do poszukiwania lepszych, optymalnych sposobów wykonywania obowiązków.

Zobacz więcej na ten temat → Co zrobić, aby pracownicy czuli się zaangażowani i bardziej odpowiedzialni za sukces firmy? 

Jak lean management minimalizuje rotację pracowników

Jednym z pozytywnych skutków wdrażania lean management w firmach jest zmniejszenie rotacji pracowników. Dzieje się tak, ponieważ filozofia szczupłego zarządzania:

• umożliwia naukę i rozwój,
• wspiera zarządzanie umiejętnościami pracowników,
• zwiększa zaangażowanie w pracę,
• buduje poczucie dumy z osiągnięć.

Lean management zachęca także do przekazywania decyzyjności na niższe szczeble oraz ciągłego doskonalenia procesów. Dzięki zyskownym transformacjom maszyny działają wydajniej, co pozwala firmom generować oszczędności i przeznaczać więcej środków np. na podwyżki dla pracowników. Można więc śmiało stwierdzić, że ten rodzaj zarządzania poprawia zaangażowanie i lojalność pracowników.

Metody lean management zwiększające retencję pracowników

Standardy pracy

Standaryzacja pracy w duchu lean to proces, w którym pracownicy aktywnie uczestniczą w tworzeniu procedur i usprawnień. Dobre standardy:

• optymalizują działania i eliminują zbędne czynności,
• poprawiają organizację pracy,
• umożliwiają szybsze rozwiązywanie problemów, dzięki dokumentacji określającej prawidłowy przebieg danej czynności.

Dodatkowo standaryzacja ułatwia wdrożenie nowych pracowników, którzy nie są zatrudniani jedynie w wyniku rotacji, ale także w związku z rozwojem i wzrostem produkcji.

Przeczytaj więcej o standaryzacji pracy. 

Matryca kompetencji

Jest to kluczowe narzędzie w zarządzaniu personelem. Każdy pracownik może zostać opisany w tabeli pod kątem kilkudziesięciu istotnych kompetencji, określających:

• czy posiada daną umiejętność,
• a jeśli tak, to w jakim stopniu.

Dzięki matrycy kompetencji można w prosty sposób:

• szybko znaleźć zastępstwo, sprawdzając, kto posiada wymagane kwalifikacje,
• skutecznie zarządzać szkoleniami – dział HR identyfikuje braki kompetencyjne i może planować rozwój pracowników.

Przeczytaj o matrycy kompetencji

Ciągłe doskonalenie w HR

Lean management najczęściej kojarzy się z produkcją. Choć to właśnie tam szczupłe zarządzanie miało swój początek, dziś znajduje zastosowanie w wielu branżach i obszarach działalności firmy, w tym w zarządzaniu zasobami ludzkimi.

Jak można wykorzystać lean w HR? Jednym z kluczowych aspektów jest optymalizacja procesów rekrutacyjnych, które dzięki odpowiednim narzędziom mogą być znacznie szybsze i bardziej efektywne. Jednak dziś skupiamy się na rotacji pracowników i sposobach jej ograniczania.

Pod tym względem szczególnie przydatne będzie wdrożenie matrycy kompetencji, która umożliwia lepsze zarządzanie umiejętnościami pracowników, sprawniejsze planowanie szkoleń i szybsze znajdowanie zastępstw w przypadku wakatów.

HR może również usprawniać proces badania zaangażowania oraz zadowolenia z pracy. Regularne ankiety i analizy pomogą lepiej zrozumieć potrzeby zespołu i wcześnie identyfikować potencjalne problemy, zanim doprowadzą one do odejścia wartościowych pracowników.

Kolejnym istotnym elementem jest monitorowanie kluczowych wskaźników efektywności (KPI) w HR. Choć nie zawsze są one oczywiste, ich analiza pozwala skuteczniej realizować cele organizacji. Jeśli jednym z nich jest zmniejszenie rotacji, warto systematycznie śledzić ten miernik i podejmować działania zapobiegawcze.

Dzięki wdrożeniu zasad lean management w HR dział zasobów ludzkich może nie tylko usprawnić procesy i zwiększyć efektywność, ale także przyczynić się do wzrostu satysfakcji i lojalności pracowników, co w dłuższej perspektywie przełoży się na lepsze wyniki całej firmy.

Projekt lean – szansą na rozwój dla każdego pracownika

Wielu naszych klientów zauważa, że osoby zaangażowane w projekt optymalizacyjny lean rzadziej decydują się na odejście z firmy. Na czym to polega?

Do każdego wdrożenia angażujemy zespół, w skład którego wchodzą pracownicy różnych działów. Najpierw poznają oni założenia szczupłego zarządzania, analizują przykłady z podobnych branż i zapoznają się z metodami stosowanymi w lean management.

Następnie taki zespół identyfikuje obszary wymagające usprawnień, opracowuje plan działania i wdraża go w życie. Dzięki temu pracownicy:

• stają się bardziej zaangażowani,
• zyskują większą decyzyjność,
• chcą zobaczyć efekty swojej pracy, ponieważ uczestniczą w realnych zmianach.

Lean to ciągłe doskonalenie, dlatego w firmie powstają kolejne projekty, co daje nowe możliwości rozwoju. Pracownicy angażują się w ciekawe inicjatywy, mierzą się z nowymi wyzwaniami i chętniej przychodzą do pracy.

Czy brzmi interesująco?

Lepsza zarządzanie z Lean To Win 

Chcesz usprawnić zarządzanie w swojej firmie, zmniejszyć rotację pracowników, poprawić produktywność i zwiększyć efektywność maszyn? A może potrzebujesz szkoleń lean lub doradztwa we wdrożeniu metod optymalizacyjnych?

Nic prostszego! Umów się na konsultację z ekspertem Lean To Win. To będzie czas wyłącznie dla Ciebie i Twoich wyzwań.

Zapisz się już teraz i nie żałuj, że nie zrobiłeś(-aś) tego wcześniej.

Wciąż się zastanawiasz, przeczytaj → Czy to już teraz? Skąd wiadomo, że już czas sięgnąć po pomoc doradcy lean? 

Zobacz również: 

3 kompetencje menedżera, które wspierają zarządzanie zgodne z Lean Management

Lean management a employee experience – jak lean wpływa na satysfakcję pracowników?

PDCA, 5 Why i inne metody rozwiązywania problemów według lean management

Źródła: 

[1] Rotacja pracowników – przyczyny i środki zaradcze. Dlaczego w niektórych firmach pracownicy spędzają lata a z innych szybko odchodzą? https://kadry.infor.pl/kadry/hrm/zarzadzanie/6794403,rotacja-pracownikow-przyczyny-i-srodki-zaradcze-dlaczego-w-niektorych-firmach-pracownicy-spedzaja-lata-a-z-innych-szybko-odchodza.html 

[2] Monitor Rynku Pracy, Randstad, https://www.randstad.pl/badania/monitor-rynku-pracy/